Jesteśmy piękni i młodzi. Rozwijamy siebie, robimy kariery, zakładamy rodziny itp. Jest dobrze, więc cieszymy się życiem. Nikt z nas raczej nie myśli w tej chwili o śmieci. Jednak ta nadejdzie, a co gorsza może przyjść w każdej chwili, a w raz z nią mogą pojawić się także ogromne kłopoty finansowe dla naszych najbliższych. Zobacz więc jak można uchronić rodzinę przed niepotrzebnymi problemami spisując testament.
Śmierć jako początek kłopotów
W życiu możemy być pewni tylko jednego- śmierci. Dosięga ona wszystkich, bez wyjątku. Nie ważne czy jesteś obrzydliwie bogaty czy biedny. Śmierć ma też jeszcze jedną cechę- lubi przychodzić znienacka. Może więc zdarzyć się tak, że oprócz wspomnień po sobie zostawimy swoim bliskim masę kłopotów. Długi, wierzytelności, różnego rodzaju niepozałatwiane sprawy mogą ciągnąć się jeszcze długo po naszym odejściu ze świata. Warto więc jeszcze za życia zabezpieczyć rodzinę przed niemiłymi skutkami finansowymi naszej nagłej śmierci.
Po co mi testament? Przecież jeszcze jestem młody!
Spisywanie testamentu kojarzy nam się z reguły z czymś co robi się na starość, będąc już u schyłku naszej drogi na ziemi. Jednak testament można, a nawet warto sporządzić będąc jeszcze stosunkowo młodą, zdrową osobą.
Oczywiście, bez spisywania testamentu cały nasz majątek, który udało nam się zebrać na życia również trafi do rąk naszych najbliższych, żony i dzieci. Odbędzie się to wówczas według ustawy o dziedziczeniu. Jednak w takiej sytuacji na barki dzieci i żony przejdą nie tylko mieszkania, złoto czy udziały w firmie, ale również pozaciągane pod zastaw tychże rzeczy długi.
W akcie ostatniej woli, zwanym potocznie testamentem możemy sami wskazać na kogo i w jaki sposób ma przejść nasz majątek. Jednak, aby zrobić to w sposób, w który najlepiej zabezpieczy interesy naszych najbliższych i w sposób ważny w świetle prawa warto zrobić to po konsultacjach z prawnikiem.
Dlaczego JA spisałem testament?
Do jeszcze niedawna ja również nie myślałem o spisywaniu testamentu. Po co niby miałbym to robić skoro po pierwsze-jestem młody i zdrowy, a po drugie- nie mam przecież Bóg wie jakiego majątku? Przecież po mojej śmierci i tak żona i dzieci dostaną wszystko co im się należy.
I oczywiście dostaliby po mnie pieniądze z kont i lokat i moją część mieszkania, ale... Kłopot tkwi właśnie w tej mojej części mieszkania.
Generalnie według prawa jest tak, że jeśli nieruchomość stanowiła współwłasność majątkową małżeńską, to po śmierci jednego z małżonków, dziedziczeniu podlegałaby tylko część udziału w nieruchomości, która przysługiwała zmarłemu małżonkowi. Zakładając, że każdy z małżonków miał udział równy, to drugiemu z małżonków przypadłoby połowa udziałów z racji ustania wspólności majątkowej małżeńskiej i dodatkowo udział z racji dziedziczenia po drugim współmałżonku.
Jeśli zaś mielibyśmy np. 2 dzieci to żyjącemu małżonkowi przypada połowa tego, co małżonkowie posiadali wspólnie. Druga połowa mieszkania po zmarłym dzielona jest następnie na trzy części. Każdemu z dzieci i żonie przypadałaby więc także 1/3 spadku po zmarłym.
I właśnie tu tkwi mały haczyk.
Załóżmy, że umieram. Według ustawy o dziedziczeniu moja część mieszkania zostaje podzielona na trzy części, gdyż mam właśnie żonę i dwójkę niepełnoletnich dzieci. Jako, że nie ma mnie już na świecie i nie przynoszę do domu wypłaty, żonie brakuje pieniędzy i popada w kłopoty finansowe. Nie radzi sobie ze spłatą kredytu na mieszkanie i grozi jej utrata tego mieszkania. Postanawia więc je sprzedać i kupić w zamian coś mniejszego, gdzie rata kredytu będzie dużo niższa od tego, który musi płacić teraz. Ale nie może tak po prostu znaleźć kupca i sprzedać mieszkania, gdyż nie tylko ona jest jego właścicielką. Część udziałów mieszkania jest przecież w rękach małoletnich dzieci.
Aby móc dysponować majątkiem dzieci musimy mieć zgodę Sądu Rodzinnego. To on decyduję czy działamy dla dobra, czy na szkodę dziecka i wydaje ostateczną decyzję, co możemy a czego nie możemy zrobić. I po pierwsze wydanie decyzji przez Sąd zajmuje dużo czasu, który w sytuacjach awaryjnych jest na wagę złota, a po drugie, nie mamy pewności co do tego, że Sąd zrozumie naszą argumentacje i wyda orzeczenie zgodne z naszym zamysłem. Sąd może równie dobrze stwierdzić, że zagrożony jest majątek dziecka i nie zgodzić nie na jakiekolwiek ruchy z naszej strony. A w tym czasie zadłużenie na mieszkaniu się zwiększy, bank wypowie umowę kredytową i zarówno żona jak i moje dzieci zostaną z bez dachu nad głową.
Aby uniknąć takich sytuacji postanowiłem właśnie spisać swoją ostatnią wolę i cały swój majątek przepisać żonie, której ufam. Wiem, że w razie czego ona pokieruje spadkiem mądrze, mając na uwadze zarówno interes swój jak i naszych dzieci.
Oświadczenie ostatniej woli można stworzyć w różnej formie. Ja wybrałem tą najczęściej stosowaną, czyli Testament Holograficzny. Pomimo tego, że jest to najpopularniejsza forma, nie oznacza, że jest to najłatwiejszy i najlepszy wybór. Aby dokument ten był ważny w świetle prawa musi być on stworzony poprawnie i zawierać charakterystyczne cechy, które opiszę poniżej.
Co to jest testament
Majątek, który zebraliśmy za życia możemy rozdysponować w akcie ostatniej woli, czyli właśnie w testamencie. Testament obejmuje zarówno dokument, w którym testator (czyli osoba, która sporządza testament) spisuje co ma się dziać z jego majątkiem po jego śmierci, jak i czynność prawną charakteryzującą się określonymi cechami.
Kto może sporządzić testament
Zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego testament jest prawnie ważny tylko wówczas, gdy osoba, która go sporządziła lub odwołała – dysponuje pełną zdolnością do czynności prawnych (art. 944 k.c.).
Testament na charakter osobisty. Nie może być on sporządzony ani odwołany przez drugą osobę np. żonę, męża lub pełnomocnika. Spisać lub odwołać dany dokument może tylko twórca ostatniej woli. Testament może zawierać również rozporządzenia tylko jednej osoby, dokument spisany wspólnie małżonkiem lub inną osobą w świetle prawa będzie nieważny.
Należy także pamiętać, że testament wywołuje skutki na wypadek śmierci – co oznacza, że skutki te pojawiają się nie wcześniej, niż dopiero w momencie śmierci spadkodawcy.
Rodzaje testamentów
Kodeks Cywilny wyróżnia dwa rodzaje testamentu: zwykły i szczególny.
Testament zwykły
Ten rodzaj testamentu może być sporządzony przez każdą osobę, która posiada zdolności do czynności prawnej i w każdej chwili.
- Testament własnoręczny (holograficzny) – najczęściej spotykany rodzaj zapisu na wypadek śmierci. Spadkodawca musi go napisać w całości pismem ręcznym, podpisać i opatrzyć datą (art. 949 k.c.). Jednak w myśl przepisów brak daty nie pociąga za sobą nieważności napisanego testamentu – pod warunkiem, że nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu czy do jego treści.
- Testament notarialny – sporządzony w formie aktu notarialnego przez notariusza (art. 950 k.c.)
- Testament alograficzny – to ustne oświadczenie ostatniej woli wypowiedziane w obecności dwóch świadków wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego (art. 951 k.c.).
Testament szczególny
Jak sama nazwa wskazuje ten rodzaj testamentu jest szczególny, co oznacza, że stworzenie go jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach np. gdy zachodzi obawa nagłej śmierci spadkodawcy albo, gdy nie ma po prostu możliwości zachowania oświadczenia za pomocą testamentu zwykłego.
Testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu (art. 955 k.c.).
- Testament ustny – czyli oświadczenie ostatniej woli spadkodawcy w obecności co najmniej trzech świadków. Taki testament będzie ważny tylko wówczas, gdy oświadczenie spadkodawcy w ciągu roku zostanie spisane, a pismo podpisane przez spadkodawcę i dwóch świadków albo przez wszystkich świadków.
- Testament podróżny – można go sporządzić na polskim statku powietrznym lub morskim w ten sposób, że spadkobierca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków. Następnie dowódca statku spisuje wolę spadkodawcy, odczytuje w obecności świadków, po czym wszyscy podpisują dane pismo (art. 953 k.c.).
- Testament wojskowy – jest określony rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej wydanym w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości.
Testament holograficzny
Testament holograficzny (pisemny) jest właśnie tą formą oświadczenia ostatniej woli, na którą się zdecydowałem. Jest to najbardziej rozpowszechniona, a tym samym i najczęściej stosowana forma testamentu. Nie oznacza to wcale, że jest to najlepszy wybór rozporządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci. Sporządzenie testamentu w tej właśnie formie może wiązać się z wieloma problemami. Większości tych problemów i wątpliwości można uniknąć, o ile testament zostanie sporządzony prawidłowo z zachowaniem pewnych szczególnych warunków.
Warunek pierwszy – własnoręczne sporządzenie testamentu.
Zgodnie z art. 949 § 1 kodeksu cywilnego można sporządzić testament w formie pisemnej, o ile zrobimy to w całości pismem odręcznym. Nie można więc korzystać z pomocy komputerów, laptopów i drukarek, czy maszyn do pisania, gdyż taki dokument w świetle prawa będzie nieważny.
Spisanie ostatniej woli pismem odręcznym ma ogromne znaczenie z kilku powodów. Po pierwsze- zachowanie tej szczególnej formy ma za zadanie potwierdzić, iż osoba sporządzająca testament rzeczywiście umiała czytać i pisać, pojmowała swoje działania i była w stanie zweryfikować to, co zawarł w rozrządzeniu. Po drugie- pismo odręczne jest cechą charakterystyczną, dzięki czemu na jego podstawie można potwierdzić autentyczność testamentu.
Testament może być złożony w języku obcym, pod jakimś innym pismem lub na jego odwrocie. Wystarczy tylko wolna przestrzeń kartki. Może on obejmować więcej niż jedną kartkę i wówczas może zawierać tylko jedną datę i podpis, ważne jednak, aby pomiędzy poszczególnymi kartkami zachować logiczny sens. Można również ponumerować strony lub nadmienić bezpośrednio w tekście ilość zapisanych przez siebie stron.
Warunek drugi – podpis.
Drugim koniecznym wymogiem jest własnoręczny podpis spadkodawcy pod sporządzonym własnoręcznie testamentem.
Podpis jest potwierdzeniem tego, iż złożone oświadczenie jest skończonym testamentem. Wszystkie rozporządzenia dokonane po podpisie uznaje się za nieważne. Ponad to, własnoręczny podpis pozwala również zidentyfikować testatora. Dla uniknięcia wątpliwości powinniśmy podpisać testament pełnym imieniem i nazwiskiem lub przynajmniej pierwszą literą imienia i nazwiskiem. Dopuszcza się również użycia skrótu podpisu (tzw. "podpisu nieczytelnego") pod warunkiem, że jest to podpis, którego używamy stale i jest on znany naszym najbliższym lub widnieje na innych podpisywanych przez nas dokumentach.
Warunek trzeci – data.
Ustawodawca wymaga, aby testament dla swej ważności został odręcznie sporządzony przez spadkodawcę, pod testamentem znajdował się podpis spadkodawcy, a także, aby testament zawierał datę jego sporządzenia. Jednakże nie w każdym przypadku brak daty na testamencie będzie skutkować jego nieważnością. Pomimo braku daty, testament będzie ważny w 3 przypadkach:
- jeżeli testament nie wywołuje wątpliwości co do zdolnością spadkodawcy do sporządzenia testamentu,
- jeżeli testament nie wywołuje wątpliwości co do samej treści testamentu,
- jeżeli testament nie wywołuje wątpliwości co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Data może być umieszczona w dowolnym miejscu testamentu musi jednak zawierać dzień, miesiąc i rok. Data może być podana w sposób opisowy.
Data, którą wpisujemy w testamencie musi oczywiście być prawdziwa. Jeśli wpisana data nie odpowiada tej, w której akt ostatniej woli został rzeczywiście sporządzony, wtedy testament uznaje się za niedatowany. Umieszczenie daty ma znaczenie przy ustalaniu kolejności następujących po sobie testamentów oraz dla potwierdzenia, czy spadkodawca w chwili spisywania testamentu miał w ogóle zdolność testowania.
Wady Testamentu Holograficznego
Spisanie aktu ostatniej woli w formie pisma odręcznego jest z pozoru proste. Wystarczy, że na kartce papieru odręcznie spiszemy nasze rozporządzenie, zaopatrzymy datą i na końcu się podpiszemy. Dodatkowo, sporządzenie testamentu w ten sposób jest darmowe. Nie musimy bowiem ponosić żadnych kosztów notarialnych, opłat skarbowych itp.
Jednak testamenty holograficzne w praktyce rodzą wiele wątpliwości i przysparzają licznych kłopotów np.:
- Spadkodawcy często nie informują swoich najbliższych o ich sporządzeniu, co skutkuje tym, że pozostają one nieodnalezione przez całe lata.
- Ludzie pisząc testamenty z reguły nie wiedzą o warunkach, które musi on spełniać (odręczne pismo, data, podpis) i niestety je pomijają, przez co takie dokumenty stają się nieważne.
- Częstą praktyką jest również pobieranie z internetu gotowych wzorów, które zawierają błędy, ale przede wszystkim są wydrukowane i nie spełniają najważniejszego wymogu- odręczności.
- Testamenty pisemne sporządzane są zazwyczaj bez jakichkolwiek świadków, w samotności. Może to rodzić możliwości do ewentualnego podważenia takiego testamentu. Nie ma bowiem dowodu na to, że spadkodawca nie działał pod groźbą lub był w stanie wyłączającym świadome powzięcie woli.
Przykładowy wzór
Jeśli chcesz spisać swój testament, możesz posłużyć się poniższym wzorem. Pamiętaj tylko, że nie wolno ci go kopiować do Worda i po prostu uzupełnić luki i wydrukować! Musisz przepisać wszystko ręcznie na kartkę w wolne miejsca wpisując odpowiednie dane.
.................., dnia ....................
(miejscowość i data)
Testament
- do całości spadku powołuję ..................... .
(imię i nazwisko)
lub
- do ....... spadku powołuję.............., zaś do ......... powołuję ........... .
(udział spadkowy np. 1/2) (imię i nazwisko) (udział spadkowy np. 1/2) (imię i nazwisko)
Dodatkowa część- pożegnanie itp.
...................................
(własnoręczny podpis)
Co do powoływania kilku spadkobierców warto zaznaczyć ważną rzecz- suma wszystkich udziałów spadkowych zawsze powinna równać się 1 (np. żona 1/2, syn 1/4, córka 1/4 lub żona 2/3, syn 1/3 itd). Jeśli powołamy do spadku kilka osób, nie określając ich udziałów spadkowych, dziedziczą oni w częściach równych.
Podsumowanie
Jak widzisz sporządzenie aktu ostatniej woli w formie testamentu holograficznego jest banalnie proste, wystarczy kartka i długopis. Ważne jest jednak zachowanie wszystkich koniecznych elementów, gdyż pominięcie chociażby jednego z nich może prowadzić do wielu nieścisłości w postępowaniu spadkowym, których usunięcie będzie bardzo problematyczne. A tego wolelibyśmy raczej uniknąć. Ponad to, ryzyko podważenia testamentu holograficznego jest znacznie wyższe, niż w przypadku testamentu w formie aktu notarialnego.
Ja swoją ostatnią wolę spisałem, puki co, na kartce, ale z biegiem czasu i wraz z wzrostem majątku na pewno zamienię tę formę, na bardziej szczegółową i bardziej bezpieczną.
Tobie też radzę, abyś zanim cokolwiek spiszesz w swoim testamencie najpierw udał się do prawnika w celu przygotowania dokładnego projektu, dzięki czemu rozwiejesz wiele wątpliwości i unikniesz podważenia Twojej ostatniej woli.
Napisz mi proszę w komentarzu, czy myślałeś już kiedyś o spisaniu testamentu? A może już to dawno zrobiłeś? Jeśli tak to w jakiej formie- aktu notarialnego czy własnoręcznego pisma?
-------
Podobało się? Jeśli tak to nie zapomnij podzielić się powyższym artykułem ze znajomymi klikając w ikonki z lewej strony.
Będzie mi niezmiernie miło jeśli weźmiesz też udział w dyskusji i zostawisz po sobie komentarz :)
Zapraszam Cię również na mojego Facebooka- tutaj
Aby być automatycznie powiadamianym o nowych wpisach zapisz się na Newsletter- tutaj
Pozdrawiam/Wojtek
Mam spisane w komputerze, ale po przeczytaniu artykułu widzę jednak że ma trochę braków, więc trzeba będzie poprawić.
OdpowiedzUsuńJeśli chcesz, żeby twój testament był ważny koniecznie musisz przepisać go ręcznie na kartkę. To podstawa! Inaczej sąd go może nie uznać.
Usuń